Տարբեր առարկաները չափելու, հաշվելու, կշռելու համար օգտագործում են թվերն ու դրանք անվանող բառերը՝ թվականները:
Օրինակ` յոթ (սեղան), իննսունհինգ (մատիտ), քսան սանտիմետր (ժապավեն), երկու կիլոգրամ (ալյուր):
Թվականները ցույց են տալիս առարկաների թիվ կամ թվային կարգ (թիվը ըստ դասավորության):
Թվականները լինում են երկու տեսակի՝ քանակական և դասական:
Առարկայի թիվ, քանակ ցույց տվող թվականները քանակական թվականներ են՝ երկու, տասնչորս, յոթանասուներեք, հարյուր, հիսունչորս և այլն:
Քանակական թվականները պատասխանում են ինչքա՞ն, որքա՞ն, քանի՞ հարցերին:
Առարկայի կարգ, դաս ցույց տվող թվականները դասական թվականներ են՝ առաջին, երկրորդ, չորրորդ, տասներորդ, քսանհինգերորդ և այլն:
Դասական թվականները պատասխանում են ո՞րերորդ հարցին:
Թվականների գրությունը
Թվականները ըստ գրության լինում են երկու տեսակի՝ առանձին և միասին գրվող թվականներ:
11 -ից մինչև 99-ը թվականները գրվում են միասին: Օրինակ՝ երեսունհինգ, յոթանասունմեկ, քսանմեկ, տասներեք:
100-ից բարձր բոլոր թվականները, 100,1000 և ավելի բարձր թիվ ցույց տվող թվականների բաղադրիչները գրվում են առանձին՝ չորս հազար, հարյուր քսանվեց:
Դասական թվականները կազմվում են բացարձակ թվականներին ավելացնելով -րորդ կամ —երորդ վերջածանցները. երկու, երեք, չորս թվականներին ավելացվում է -րորդ, ինչպես՝ երկրորդ, երրորդ, չորրորդ, բոլոր մյուս թվականներին` — երորդ ածանցը, ինչպես՝ հինգերորդ, վեցերորդ, քսաներորդ, երեքհարյուրերորդ և այլն:
Դասական թվականները կազմվում են՝ 2,3,4 բացարձակ թվականներին ավելացնելով -րորդ, մնացածներին՝ —երորդ վերջածանցները:
Երեսուն թվականը գրվում է ր-ով, քառասուն-ը՝ ռ-ով: 9-ը միշտ գրվում է երեք տառով՝ ինն կամ ինը: 80-ի ճիշտ ձևն է՝ ութսուն:
Տասը թվականի ը հոդը բառակազմության մեջ փոխվում է ն-ի՝ տասնչորս:
Պետք է հիշել՝ հետևյալ թվականների ուղղագրությունը՝ ինն, ինը, տասը, երեսուն, քառասուն, հիսուն, վաթսուն, յոթանասուն, ութսուն, իննսուն, միլիոն, միլիարդ:
Թվականները կարող են արտահայտվել հայերեն այբուբենի տառերով` նրանց թվական արժեքի համապատասխան` Ա (1 կամ 1-ին), Բ (2 կամ 2-րդ), ժ (10 կամ 10-րդ), ԺԴ (14 կամ14-րդ), Ճ (100 կամ100-րդ) Ռ (1000 կամ1000-րդ) և այլն:
Առաջադրանքներ
- Թվերը գրել տառերով:
7- յոթ
5- հինգ
9- իննը
4- չորս
10- տասը
19- տասնիննը
95- իննսուն հինգ
51- հիսուն մեկ
64- վաթսուն չորս
60- վաթսուն
35- երեսուն հինգ
40- քարասուն
80- ութսուն
82-ութսուն երկու
99- իննսուն իննը
100- հարյուր
200- երկու հարյուր
900- իննը հարյուր
126- հարյուր քսան վեց
931- իննը հարյուր երեսուն մեկ
1000- հազար
20 000- քսան հազար
3006- երեք հազար վեց
5800- հինգ հազար ութ հարյուր
9325- իննը հազար երեք հարյուր քսան հինգ
1 000 000- մեկ միլիոն
3 245 614- երեք միլիոն երկու հարյուր քառասունհինգ հազար վեց հարյուր տասնչորս
2․ Շարունակի՛ր ըստ օրինակի։ Հիշի՛ր․ եթե 2, 3, 4 թվականները կազմվում են -րորդ ածանցով, 5-ից բարձր թվականները կազմվում են -երորդ ածանցով։
2- րդ-երկրորդ
3- րդ-երորդ
4-րդ-չորրորդ
5 -րդ-հինգերորդ
6-րդ-վեցերորդ
7 -րդ-յոթերորդ
8 -րդ-ութերորդ
9 -րդ-իններորդ
10 -րդ-տասերորդ
- Տառերով գրել 8 — ով սկսվող բոլոր երկնիշ զույգ թվերը:
Ութսուն, ութսուն երկու, ութսուն չորս, ութսուն վեց, ութսուն ութ,
- Տառերով գրել 6 — ով սկսվող բոլոր երկնիշ կենտ թվերը:
Հիսունչորս, ութ հայուր քառասունյոթ, վեց հազար ինը հայուր ութսունհինգ, 12 հազար հինգ հայուր քառասունվեց, վաթսունութ, իննսունհինգ, տասնըհինգ հիսունութ, վեց հայուր իննըսունյոթ, ութսունիննը:
5․ Օգտվելով համացանցից գրիր այնպիսի առածներ, որտեղ թվական կա։ Օրինակ՝ Արջը յոթ երգ գիտի, յոթն էլ տանձի մասին։ Երկնքից ընկավ երեք խնձոր: 7-ը չափիր մեկ կտրիր:
- Հետևյալ թվականները գրի՛ր տառերով` 54, 847, 6985, 12546, 68, 95, 15, 58, 697, 89:
Հիսունչորս, ութ հայուր քառասունյոթ, վեց հազար ինը հայուր ութսունհինգ, տասնըերկու հազար հինգ հայուր քառասունվեց, վաթսունութ, իննսունհինգ, տասնըհինգ հիսունութ, վեց հայուր իննըսունյոթ, ութսունիննը:
- Տրված բառերը բաժանիր երեք խմբի՝ գոյականներ, ածականներ, թվականներ:
Չորրորդ, մեծ, մեծություն, մարդ, լավագույն, ամենաերկար, հինգ, երրորդ, թիվ, վազք, դաժան, հինգերորդ, վերջին, լուսավոր, սենյակ, մայրիկ, դուռ, դատավոր, դատարկ:
Գոյականներ – մեծություն, մարդ, թիվ, վազք, սենյակ, մայրիկ, դուռ, դատավոր:
Ածականներ – մեծ, լավագույն, ամենաերկար, դաժան, վերջին, լուսավոր, դատարկ:
Թվականներ — Չորրորդ, հինգ, երրորդ, հինգերորդ